به یاد استاد (متن صحبت‌های دکتر عرب در مجلس ختم استاد مرحوممان)

به‌نام خداوند مهر
"جای گل خالی و گلدان بی‌نصیب"
پایان راه زندگی، راهی است به سوی ابدیت بی‌پایان و گذر بزرگان از این توقفگاه برای دوستان و شاگردان که طعم شیرین همراهی گذرایی را داشته‌اند سخت، تلخ و جانکاه می‌نماید.
غروب غمناک شنبه 21 مرداد پیام کوتاهی از طرف استاد ارجمندم جناب دکتر ابریشم‌چی دریافت کردم که "در شب قدر برای شادروان استاد دکتر سید محمود برقعی دعا کنیم."
روحیه‌ام تکیده بود و تا پاسی از شب خاطراتم را در محضر استاد دکتر برقعی مرور می‌کردم. آخر، من هم شاگرد مستقیم ایشان بودم و هم به‌واسطه مسئولیتم در مجله عمران شریف از نزدیک با افکار، منش و شخصیت ایشان آشنایی داشتم.
در مراسم خاکسپاری به دستور و اجازه اساتیدم در دانشکده عمران دانشگاه صنعتی شریف و همچنین استاد ارجمندم جناب دکتر سید مهدی برقعی و با اجازه اقوام و دوستان و شاگردان آن مرحوم (که خود کمترین آنها هستم) مقرر شد دقایقی از اوقات این جلسه را بگیرم.
من در سه مقطع تحصیلی در دانشگاه صنعتی شریف تحصیل کرده‌ام و مانند سنگ‌های ریز کف رودخانه، سیلاب‌ها و غلتیدن سنگ‌های بزرگ را تجربه کردم، آنها را درک کردم همان‌طور که بودند. به‌دلیل معمولی بودنم شخصیت آدم‌ها را بدون هیچ‌گونه پیرایشی دریافتم. بنابراین شخصیت دکتر را آن‌طور که خود دیدم بیان خواهم کرد.
دکتر در سال 1333 در خانواده بسیار اصیل و مذهبی چشم به جهان گشود. تحصیلات دبستان و دبیرستان را در تهران سپری کرد. تحصیلات عالی را با راهنمایی برادر بزرگ خود جناب دکتر سید مهدی برقعی در رشته سیویل در دانشگاه ناتینگهام انگلستان شروع کرد و در سال 1982 در مقطع دکترا به پایان رساند.
پس‌از انقلاب فرهنگی، بعد از بازگشایی دانشگاه‌ها باتمام مشکلات موجود، به وطن بازگشت و با همکاری تعداد معدودی از اساتید باقیمانده و تازه استخدام شده، دانشکده سازه دانشگاه صنعتی شریف که بعداً به دانشکده عمران تغییر نام یافت را دوباره راه‌انداری نمودند.
بعد از 2 دوره به معاونت و سپس ریاست دانشکده عمران برگزیده شدند. صدها دانشجو از محضر استاد بهره جستند، چاپ بیش‌از 20 مقاله در مجله‌های علمی معتبر دنیا، ارائه بیش‌از 40 مقاله در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی و انتشار 2 کتاب، حاصل بخشی از تلاش‌های علمی ایشان است. وی در سال 2006 به بالاترین مرتبه علمی، استاد تمام دانشگاه، نایل آمدند.
در کنار امر آموزش و پژوهش از بنیان‌گذاران انجمن هیدرولیک ایران بودند که بعدها به ریاست هیئت مدیره و عضو هیئت تحریریه مجله هیدرولیک برگزیده شدند.
در دوران ریاست دانشکده عمران در فضای نه‌چندان باز بعد از انقلاب فرهنگی، دانشجویان را تشویق به فعالیت‌های علمی و فوق‌برنامه نمود که حاصل آن انتشار "مجله عمران شریف" که سال‌ها پرتیراژترین مجله علمی کشور بود گردید. دانشجویان با افتخار از وی خواستند که مدیر مسئولی مجله را به‌عهده بگیرند او پس از گذشت 22 سال مدیر مسئول این مجله بود.
ادامه این فعالیت‌ها به برگزاری اولین کنفرانس دانشجویی کشور که با بیش ‌از 1400 دانشجو از دانشگاه‌های سراسر کشور منجر گردید. بعداز برگزاری موفقیت‌آمیز کنفرانس، نمایندگان بیش از 50 دانشگاه اعم ‌از آزاد و دولتی به گردهمایی دعوت شدند و بنای "سازمان علمی، پژوهشی دانشجویان عمران سراسر کشور" به‌صورت کاملاً دموکراتیک ریخته شد.
بعد از سال‌ها این الگویی برای فعالیت‌های علمی، فرهنگی و دانشجویی کشور شد و بیش ‌از 7000 گروه علمی دانشجویی در کشور شکل گرفت.
در پشت همه اینها مردی آرام و بی‌ادّعا به نام دکتر سید محود برقعی بود.
آنچه ما را گردهم آورده است علاوه بر شخصیت علمی ایشان، افکار و ویژگی‌های انسانی دکتر برقعی بوده و مناسب است جلسه را به آموزه‌هایی که حاصل دریافت‌های حضوری و مستقیم و یا درک عملی از زندگی آن مرحوم است اختصاص دهیم.
دکتر ضعف آموزش در کشور را خوب تشخیص داده بود که خواهان "مغزهای انباشته" به‌جای "مغزهای پرورش یافته" بود و از این‌رو پرورش را در مرتبه بالاتر از آموزش می‌دانستند. او می‌گفت در دانشگاه ابتدا باید انسان بسازیم بعد کالا.
دکتر معتقد بودند: "اگر در روزگاری نیرو و اعتبار هر کشور براساس ثروت و سربازان کارآمدش اندازه‌گیری می‌شد، امروزه حتی استعداد طبیعی و ذخایر زیرزمینی، اهمیت پیشین خود را از دست داده، بلکه افراد باشور و انگیزه و دانشمند، تعیین‌کننده قدرت یک کشور هستند. بنابراین اساس کار مدیران جامعه باید بر احترام به شأن و منزلت انسانی همه انسان‌ها، ارزشمند دانستن نیروی تفکر و خلاقیت‌های ذاتی همه عوامل انسانی و دخالت دادن همه رده‌های مردم در مسایل و امور مربوط به خود، در تعیین هدف‌ها و برنامه‌ریزی برای دستیابی به آنها باشد."
دکتر از تملق و قضاوت بر ظاهر و دوچهرگی بسیار ناخشنود می‌شد. او می‌گفت در این صورت انسان‌های پاکدامن خود را به کنار می‌کشند و مسیر برای فرصت‌طلبان گشوده خواهد شد. در دو چهرگی هیچ‌کس کار جدی انجام نمی‌دهد زیرا مقصود نه انجام کار است، بلکه وانمود کار است. بسیاری از استعدادها و هوش‌ها در جهت ریاکاری و تظاهر بکار می‌افتند و نتیجه‌اش تحلیل رفتن جمع به سود فرد و ناپایداری اخلاقی در جامعه است.
دکتر مشارکت‌جو بود و از هر نوع خودمحوری پرهیز داشت. او معتقد بود:" اگر تصمیم مدیران براساس مشورت و مشارکت صورت پذیرد علاوه بر اتخاذ تصمیمات بهتر و فراگیرتر و بکار افتادن قوه خلاقیت افراد جامعه، زمینه پذیرش و قبول مسئولیت و ایجاد ظرفیت قبول مشکلات ناشی از تصمیم‌ها نیز در مخاطبین ایجاد می‌شود."
او نسبت به دانشجویان خود خلق‌وخوی پدرانه داشت برخورد با آنها از سر مهر بود. شاگردپرور بود و به آنها اعتماد می‌کرد. او معتقد بود: "که همه انسان‌ها سالم هستند مگر آنکه خلاف آن ثابت شود نه اینکه همه انسان‌ها خاطی هستند مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. راه مبارزه با عده‌ای متقلب- که در هر جامعه‌ای وجود دارند- آن نیست که همه، عنصر مشکوک تلقی شوند که نتیجه آن، شکستن غرور یک جامعه خواهد بود و در آن صورت، جامعه عزت نفس و اعتماد به نفس خود را از دست خواهد داد و گداصفتی و صدقه‌خواری را پیشه خود خواهد کرد."
او به ما آموخت که تنها قید آزادی انسان عدالت است و می‌گفت پرورش با اجبار و در فضای بسته امکان‌پذیر نیست. شرط اولیه پرورش، پذیرش آزادانه است. گرچه خود به جدیت به مناسک دینی پایبند بود ولی حوزه دین را حوزه فردی می‌دانست و می‌گفت نمی‌بایست انجام مناسک دینی، امتیاز اجتماعی و یا احیاناً تنگنایی برای دیگران باشد.
او فقدان کار جمعی، نداشتن تحمل یکدیگر، بی‌توجهی به سخت‌کوشی و کار و تلاش، نداشتن دید جامع و گرفتن تصمیم‌های مقطعی و بی‌توجهی به گذشته و تجربه‌های قبلی را جزء مسایلی می‌دانست که می‌بایست فکری برای آن کرد.
مرام دکتر، صداقت در گفتار و رفتار در عین شجاعت، مهربانی و صمیمیت در عین صراحت، نظم، مسئولیت‌پذیری و تعهد بود. او به شدت از تفکر حذفی و خودرأیی، تعصب، باندبازی، غیبت و تهمت، پنهان‌کاری، انحصارخواهی و جا‌ه‌طلبی پرهیز داشت.
رفتار او سخن‌ مهاتماگاندی را تداعی می‌کرد: "قدرت متکی بر عشق هزار برابر مؤثرتر و پایدارتر از قدرتی است که از ترس مجازات منبعث شود."
"وطن" سرمایه عظیمی را ناباورانه از دست داد و ما مانده‌ایم و حیرت و غفلت. گرچه زندگی او سراسر تلاش، روشنی و صداقت بود و خود و شاگردانش خدمات زیادی به "وطن" کرده‌اند اما ما زندگان باید در این فراغ سخت، "صبر با تدبیر" و "تفکر در عمق و ماهیت زندگی" پیشه کنیم.

در انتها بار دیگر فقدان ظاهری استاد ارجمند دکتر سید محمود برقعی را به مادر و همسر محترم و داغدار ایشان، برادران، خواهران و اقوام ارجمند ایشان، جامعه دانشگاهی و شاگردان ایشان تسلیت می‌گوییم.
"خوشا چو آب روان ره گشادن و رفتن
ز روی سنگ حوادث که راه می‌بندد
رها شدن ز بلا
دیگران رهانیدن
نهفته است در این نکته، راز بود و نبود "

داودرضا عرب
25/05/1391

10 اشتباه متداول در مدیریت و رهبرى

ندادن بازخورد:

وقتى که از عملکرد افرادتان به آنان فیدبک نمى دهید، آنها را از داشتن فرصتى براى بهبود عملکردشان محروم مى سازید.
 وقت نگذاشتن براى افراد تیم:

بله، شما به عنوان یک مدیر یا رهبر، مسئولیت هاى زیادى برعهده دارید، اما اگر افرادتان به
هنگام نیاز به شما دسترسى نداشته باشند، نخواهند دانست که چه باید بکنند و از راهنمایى و حمایتى که براى رسیدن به اهداف بدان نیاز دارند، بى بهره خواهند ماند.
 آزاد گذاشتن بیش از حد افراد:
درست است که باید از مدیریت بر جزئیات پرهیز نمود، اما مراقب باشید که از آن طرف بام نیفتید.
حفظ تعادل، بهترین راهکار است.
 صمیمیت بیش از حد:

گاهى لازم است درمورد افراد خود تصمیمات اکید اتخاذ کنید؛ اما اگر روابط شما با آنها بیش از حد دوستانه باشد، ممکن است آنها از این صمیمیت سوء استفاده کنند و تصمیمات شما را تحت تأثیر قرار دهند.
 قصور در تعریف اهداف:

اگر اهداف براى افراد شما شفاف نباشد، آنها سردرگم خواهند شد و قادر نخواهند بود وظایف خود را با کارآیى بالا به انجام برسانند.

سوء تفاهم درمورد انگیزشها:
برخى از مدیران و رهبران به اشتباه تصور مى کنند که اعضاى تیمشان فقط براى دریافت دستمزد ماهیانه کار مى کنند؛ آنها توجه ندارند که پول، تنها عامل انگیزش نیست.
 عجله در استخدام افراد جدید:
اگر در استخدام افراد جدید عجله کنید، ممکن است افرادى نامناسب را به تیم خود بیفزایید. این امر مى تواند باعث اتلاف وقت و پایین آمدن کارآیى سایر افراد تیم گردد.
 رَهرو نبودن:

اگر در اوقات کارى به مکالمات تلفنى شخصى بپردازید، یا در مورد مافوق خود بدگویى کنید،
آیا مى توانید از افراد خود انتظار داشته باشید که چنین نکنند؟
 عدم واگذارى کارها به دیگران:
اگر با این تصور که هیچکس بجزشما نمى تواند کارهاى کلیدى را انجام دهد، کارها را به دیگران
واگذار نکنید، فرصت کافى براى تمرکز بر "تصویر کلى" را، که مهمترین مسئولیت شماست، نخواهید داشت.
 سوء تفاهم درمورد نقش خود:
هنگامى که مدیر یا رهبر یک تیم مى شوید، مسئولیت هاى شما نسبت به آنچه که قبل از آن بوده
است، بسیار متفاوت خواهد بود.

چگونه مى توانید یک رهبر پروژه ماهر باشید

براى بهبود مهارت هاى رهبرى خود، به نکات زیر توجه کنید:
 شفاف هدف گذارى کنید.

اهداف باید مشخص، قابل اندازه گیرى، مبتنى بر اقدامات، واقع بینانه و داراى محدودیت زمانى باشند. تنها 2 یا 3 هدف تعیین کنید. نکته کلیدى، آن است که تمامى اعضاى تیم باید بتوانند مجموعه اهداف را، بدون نوشتن، به خاطر بسپارند.

 افراد را تک به تک برانگیزانید.
کشف کنید که عامل انگیزش هر یک از افراد چیست؛ براى بعضى پول است؛ براى برخى، انجام دادن کارى که از آن لذت مى برند؛ و براى گروهى دیگر، کارکردن با یک تیم ماهر.
 پیشرفت را آشکارا پیگیرى کنید.
لازم است هرهفته پیشرفت را مورد پایش قرار دهید تا مطمئن شوید که مطابق برنامه پیش مى روید.
 عملکردخوب راپاداش دهید.

رهبران پروژه ماهر همیشه عملکرد خوب تیم خود را مورد تشویق و قدردانى قرار مى دهند. شما باید همواره به شیوه هاى جدید قدردانى از تیمتان، براى رفتار صحیح آنها، بیندیشید.
 مهارت هاى تخصصى خود را توسعه دهید.

رهبران پروژه ماهر دائماً در جستجوى شیوه هایى براى بهبود نحوه هدایت تیم خود هستند. پس
بر روى مهارت هاى ارتباطى، مستندسازى، و ارائه اطلاعات خود، کار کنید و آنها را بهبود بخشید.

در حرفه خود به دنبال کسب مدال طلا باشید

ممکن است تاکنون در یک رشته ورزشى، موفق به کسب مدال طلا شده باشید؛ یا ممکن است در زمینه حرفه اى خود، بهترین بوده باشید. صرف نظر از جایى که در آن به رقابت مى پردازید، تکنیک ها و استراتژى هاى آمادگى ذهنى برندگان مدال طلا، مى تواند به شما کمک کند تا بهترین عملکرد خود را ارائه دهید.
تجربه نشان داده است که آنهایى که قهرمانان ورزشى را سرمشق خود قرار مى دهند، آماده شدن را بهتر مى آموزند، عملکرد بهترى دارند و بر مشکلات اجرایى فائق مى آیند، و بنابراین موفقیت هاى بزرگترى کسب مى کنند.
چه در حوزه کارى و چه در رشته ورزشى مورد علاقه ما، اولین قانون، تعیین اهداف روشن و شفاف است. پس از آن باید تدارکات را برنامه ریزى کنیم، شالوده هاى موفقیت خود را بنیاد نهیم، و از نظر ذهنى براى اجرا آماده شویم. باید بیاموزیم که انگیزه ها و نظم خود را حفظ کنیم. قبل از آنکه "روز بزرگ" فرا برسد، باید آموخته باشیم که چگونه اقدام کنیم تا بهترین عملکرد را داشته باشیم. و سپس باید از تجربیات خود درس بگیریم- هم از موفقیت ها و هم از خطاها.

چگونه مى توانید پروژه هاى خود را با موفقیت، تحویل دهید

هدف نهایى شما در تحویل یک پروژه، آن است که پروژه را در زمان و تحت بودجه تعیین شده به اتمام برسانید و رضایت مشترى (کارفرما) را جلب نمایید. اما چگونه؟ توجه به نکات زیر، مى تواند به شما کمک کند:
 روراست باشید.

از همان ابتداى پروژه، همواره با کارفرماى خود، روراست و صادق باشید. اگر پروژه آنها، شدنى نیست یا اگر منابع، پول و زمان مورد نیاز براى تحویل موفقیت آمیز پروژه را در اختیار ندارید، از ابتدا به آنها بگویید.

 از طریق تفویض اختیار،مدیریت کنید.

غالب اوقات، مدیران تصور مى کنند که بهتر از کارکنان خود مى توانند کارها را انجام دهند. البته در بسیارى از موارد، حق با آنهاست؛ اما مسئله اینجاست که آنها آنقدر فرصت ندارند که همه کارها را خودشان انجام دهند.

 منتظر وقایع غیرمنتظره باشید. 

همواره منتظر بروز تغییرات باشید و خود را براى مواجهه با آن آماده سازید.
 یک رهبر بزرگ باشید.

هنگامى که با تفویض اختیار به دیگران، براى خود زمان ذخیره کنید، فرصت خواهید داشت تا به هدایت و انگیزش تیم خود بپردازید.
 هوشمندانه کار کنید، نه سخت.

هرگز از صفر شروع نکنید. از ابزارها و الگوهاى موجود، جهت صرفه جویى در زمان و تلاش خود بهره ببرید.